سالگرد درگذشت پیامبر ایرانی، اَشو زرتشت

منوچهر ارغوانی -

پنجم دی روز خير يا خورا، روز درگذشت آشو زرتشت است. آشو زرتشت پس از پايان پيام آوری خود كه آموزش آزادی انديشه، آگاهی، آشتی و همزيستی با انديشه‌های گوناگون بود در شهر بلخ (مزارشريف) به سر می‌برد.

زرتشت، زردشت، زردهُشت یا زراتُشت و به لاتین Zoroaster و در اوستا زرثوشتر به معنی "دارنده‌ی روشنایی زرین‌ رنگ" و یا "ستاره‌ی زرین" است.
اشوزرتشت پیام آور خرد و آزادی اندیشه و بنیادگذار كیش زرتشتی یا مزدیسنا و سراینده‌ی گاتها است.

در هفتاد و هفت سالگی او بود، هنگامی كه گشتاسب كيانی و پسرش اسفنديار، فرمانروای بلخ از پايتخت بيرون رفته بودند، فرمانروای تورانی "ارجاسب" كه دشمن ديرينه‌ی زرتشت بود، درنگی يافته و تورابراتور را با لشگر بزرگی به بلخ فرستاد. تورانيان دروازه‌ی شهر بلخ (مزارشريف) را درهم شكستند و هنگامی كه اشو زرتشت با لهراسب و گروهی از پيروانش، روی هم رفته هفتاد و دوتن در آتشكده‌ی نوبهار شهر بلخ به نيايش سرگرم بودند به زخم شمشير كشتند.
 

آشو زرتشت گرچه از جهان رفت و از دیدگان پنهان گشت، ولی روان پاكش همراه با اندیشه و آموزش‌های جاودانه‌اش پیوسته زنده ماند. بزرگ مردی که پس از هزارها سال هم‌چنان نام، راه و اندیشه‌اش بر تارک هوشمندی راست اندیشان و فیلسوفان بزرگ جهان می‌درخشد.

زرتشت هرگز نجنگید و همواره آدمیان را از جنگ و ستیز می‌پرهیزانید و هرگز اندیشه‌ی خود را برتر یا تك ندانست و به جای آن همزیستی با اندیشه‌های گوناگون را یاد داد.

گاتها از هر گونه كژباوری دينی، دين نموداری (تعصب دينی)، پی‌ورزی (تعصب)، افسانه‌ها، سخنان پوچ، پندارهای بيهوده و به ويژه ياوه‌ها (خرافات) تهی است و يگانه نوشتار دينی در جهان است كه از زمان‌های كهن با كژباوری ستيز می‌كرده است و اين يكی از ويژگی‌های گاتها است كه مايه‌ی شگفتی بسياری از پژوهشگران بزرگ جهان گرديده است! و براستی اين نشان از فرزانش بسيار ژرف اين آيين دارد.

 
سالگرد درگذشت پیامبر ایرانی، اَشو زرتشت

آشو زرتشت آموزگار و پایه گذار اندیشه‌ی خو و منش نیك و راستی در گیتی بود كه به سه وَچَك (جمله) كوتاه او "پندار نیك، گفتار نیك، كردار نیك" شناخته شده است، و از دیدگاه پژوهشگران، تنها همین سه وَچَك (جمله) پایه‌ی بنیادین مردم سالاری (دمكراسی) و شیوه‌ی سازماندهی اندیشه‌ها و سُهش‌ها (احساسات) و در پی آن پیشرفت در جهان امروز شناخته شده است.
این روز در گاهنامه ایرانی ٣٧٤٧ برابر با ١٣٨٨ تنها روزی است كه جشن نیست، ولی روز سوگواری هم نیست!

در این روز زرتشتیان گردهم می‌آیند و به نیایش، خواندن گاتها و پختن آش می‌پردازند، ولی به هیچ روی سوگواری یا جامه‌ی سیاه بر تن نمی‌كنند. از دیدگاه آنان، درگذشت، زایش دوباره و پیوستن به اهورامزدا است، پس روان مردگان نیازی به سوگواری ندارند و اندوه برای درگذشتگان مایه‌ی رنج روان آنان خواهد شد.

...

شادروان فردوسی توسی در این باره میفرماید:

وز آن پس به بلخ اندر آمد سپاه
جهان شد ز تاراج و کشتن تباه

نهادن سر سوی آتشکده
بدان کاخ و ایوان زر آزده

همه زند و وِستا برافروختند
بسی کاخ و ایوان همی سوختند

در آن هیربد بود و هشتاد مرد
زبانشان ز یزدان پر از یاد کرد

ز خونشان به مرد آتش زرد هشت
ندانم که چرا هیربد را بکشت